Bruin grijze kei met verroeste ring en ijzeren ketting

17e- eeuws Graangewicht

In de Bibliotheek van Depot Noord hangt een massieve steen. Bij binnenkomst, stuit je er vrijwel gelijk op. Het is een 17e-eeuws graangewicht dat werd gebruikt om op gereguleerde wijze wegingen te doen in de Amsterdamse graan handel. Matijn zag deze steen en was er door gefascineerd. Hij tikte deze kei op de kop en bracht hem naar Rotterdam. Wij hebben hier niet voor niets de nummer één positie ingenomen als handelsstad van het land.

Wat is een graangewicht?

Een graangewicht was een officieel verzwaard object, vaak gemaakt van massieve steen of gietijzer, dat gebruikt werd om handelswaar zoals graan te wegen. Omdat Amsterdam een belangrijk handelscentrum was, waren nauwkeurige gewichten cruciaal voor eerlijke transacties.

Beschrijving van het gewichtsblok

  • Materiaal: Massieve steen, wat het gewicht duurzaam en slijtvast maakte.
  • IJzeren ring: De smeedijzeren ring diende waarschijnlijk om het gewicht makkelijk te verplaatsen of aan een weegsysteem te bevestigen.
  • Gesmolten loodbevestiging: Dit was een gangbare techniek om te voorkomen dat het ijzeren deel losraakte of gemanipuleerd werd.

Gewicht en afmetingen

  • 30 Amsterdamse pond = 494 gram x 30 = 14,5 kg
  • Afmetingen: 23 cm x 16 cm, hoogte 19 cm
  • Dit toont aan dat het een compacte maar zware steen was, goed geschikt voor het wegen van grotere hoeveelheden graan

Hoe werd dit gewicht gebruikt?

  • Bij waaggebouwen: In de Amsterdamse Waag (bijvoorbeeld op de Nieuwmarkt) werd graan vaak gewogen voordat het werd doorverkocht of geëxporteerd.
  • Bij molens en graanhandelaren: Het was belangrijk om exact afgemeten hoeveelheden te hanteren, zodat boeren en handelaren eerlijke prijzen kregen.
  • Bij opslag en transport: Handelscontracten waren gebaseerd op precieze gewichten, en vaste gewichten hielpen fraude voorkomen.

Waarom steen en niet alleen ijzer?

Steen had als voordeel dat het minder gevoelig was voor slijtage en roest dan metaal. In combinatie met een ijzeren ring kon het toch eenvoudig worden gehanteerd.

Scroll naar boven